فدراسیون بین ‌المللی ورزش تیراندازی (ISSF) رشته های ورزش هیجان انگیز تیراندازی را در چهار رشته به طور جداگانه دسته بندی نموده و به رسمیت می‌شناسد:

  • تفنگ
  • تپانچه
  • اهداف متحرک
  • تفنگ ساچمه زنی

1- رشته های ورزش تیراندازی با تفنگ بادی (تفنگ شکاری) یا رایفل (Rifle)

رشته های ورزش هیجان انگیز تیراندازی مخصوصا تیراندازی با تفنگ بادی هیجان بسیار زیاد است. چرا که این ورزش با تفنگ صورت می‌گیرد. تفنگ، یک اسلحه گرم و یا سلاح بادی است که دارای لوله‌ای خان) Groove – شیارهای موازی و مارپیچی در داخل لوله ی بعضی تفنگ ها) داراست و به طور معمول به سلاح‌های بلندی که برای نگهداری به دو دست احتیاج دارد، گفته می‌شود و امکان شلیک پیوسته با آنان وجود دارد. به طور کلی تفنگ برد و دقت بیشتری نسبت به تپانچه دارد و استفاده از آن در شکار مرسوم است. در تمام مسابقات شلیک با تفنگ، ورزشکاران با تیراندازی به هدفی متشکل از ده حلقه دایره‌ای، امتیاز کسب می ‌نمایند. ورزشکاری که طی مسابقه بیشترین امتیاز را به دست بیاورد، برنده می‌‌شود. جهت تعیین برنده، امتیاز تیراندازی، با امتیاز راند آمادگی جمع می‌شود. در رشته تیراندازی با تفنگ بادی مسابقات به صورت شلیک به اهداف در فاصله های 10 و 50 متری برگزار می‌شود.

وضعیت تیرانداز در ورزش تیراندازی با تفنگ بادی

با توجه به نوع مسابقه‌ای که برگزار می‌شود و مراحل رقابت‌ها، تیر اندازی با تفنگ به 2 زیر شاخه مختلف یعنی تفنگ بادی و تفنگ خفیف بخش بندی می شود. در این نوع از اسلحه مسابقات رشته تیر اندازی با تفنگ، مجدد به 3 زیر شاخه تقسیم می شود:

الف) مسابقات اهداف ثابت فدراسیون جهانی تیر اندازی که شامل 6 ماده می شوند :

  1. تفنگ بادی 10 متر : این رشته به صورت ایستاده انجام می شود به طوری که فاصله سیبل از زمین 140 سانت و از شخص تیر انداز 10 متر می باشد.
  2. تفنگ دراز کش 50 متر : در این نوع از تیر اندازی که ورزشکار باید در حالت درازکش با اتکا بر آرنج تیر اندازی کند ، فاصله سیبل در 50 متری تیر انداز قرار دارد.
  3. تفنگ 3 وضعیت 50 متر : در این نوع از ورزش تیر انداز باید در سه حالت دراز کش ، نشسته و ایستاده تیر اندازی کند.
  4. تفنگ 3 وضعیت 300 متر : این شاخه از مسابقات، مشخصاً در هر سه حالت درازکش، نشسته، ایستاده، با فاصله ۳۰۰ متری از هدف و به وسیله تفنگ خفیف با کالیبر ۰.۲۲، انجام می‌شود؛ ورزشکاران باید در هرسه وضعیت، ۴۰ تیر پرتاب کنند.
  5. تفنگ استاندارد 300 متر : این نوع از رشته تیر اندازی مختص بانوان است و در اصول اولیه، تفاوتی با سه وضعیت ۳۰۰ متر ندارد؛ اما در تعداد تیرهای پرتابی به اختلاف می‌رسد. در واقع تفنگ استاندارد ۳۰۰ متر، مسابقه سبک‌تری است که در هر یک از سه مرحله، ۲۰ تیر پرتاب می‌شود.
  6. تفنگ درازکش : این مورد نیز یکی از رشته های تیر اندازی فدارسیون جهانی است که در ان ورزشکار در حالت دمرو یا خوابیده تیر اندازی را انجام می دهد.

تیراندازی در وضعیت‌‌های ایستاده، زانو زده و حالت درازکش :

  • در حالت ایستاده، تیرانداز تفنگ را با هر دو دست نگه می‌دارد و انتهای تفنگ بر روی شانه وی قرار می‌‌گیرد.دست چپ ممکن است توسط سینه یا لگن مورد حمایت قرار گیرد.
  • در حالت زانو زده، ورزشکار راست دست می‌تواند انگشت‌ها و زانوی پای راست و کف پای چپ خود را به روی زمین قرار دهد.
  • در حالت درازکش، هم تیرانداز نباید اسلحه را بر روی هیچ چیزی قرار دهد. در این حالت ساعد دست یک تیرانداز راست دست باید حداقل یک زاویه 30 درجه ای با افق ایجاد نماید.برای نشانه روی با تفنگ هم، تنها به کارگیری نشانه‌های فلزی بدون هیچ لنز و یا دوربینی، مجاز می باشد، البته استفاده از فیلتر های رنگی هم مجاز است. در قسمت عقب نشانه هم تنظیمات دقیقی برای ارتفاع و تأثیر باد وجود دارد.

 

ب) مسابقات اهداف دونده در مسافت های 10 متر و 50 متر 

ج) ورزش بیاتلون یا در اصطلاح 2 گانه 

این رشته ورزش تیراندازی با تفنگ که در آن شخص شرکت کننده می بایست در حین اسکی تیر اندازی انجام دهد ، یکی از محبوب ترین ورزش هایی است که در المان انجام می شود ، در این ورزش نیز دقت و سرعت عمل ، حرف اول را می زند و فاکتور اصلی این ورزش شناخته می شود. این ورزش ابتدا یک ورزش حاشیه ای بود که به صورت رسمی اعلام نشده بود اما رفته رفته این رشته ورزشی به دلیل اینکه علاقه مندان زیادی پیدا کرد توانست یکی از ورزش های اصلی به شمار آید. به دلیل اینکه در این ورزش دو ورزش اسکی و تیر اندازی به صورت همزمان انجام می شود به آن دوگانه نیز می گویند.

2- رشته های ورزش تیراندازی با تپانچه بادی یا پیستول (Pistol)

در این رشته ورزشی از تپانچه برای تیراندازی استفاده می‌شود. تپانچه از تفنگ کوچک تر است و به طور کلی حمل و نقل آن ها بسیار راحت‌ تر می باشد. به طور معمول تپانچه در مقایسه با تفنگ‌ برد و دقت کمتری دارند. مسابقات تپانچه همچون مسابقات تفنگ امتیازبندی می گردند و تیراندازان به اهداف 10 حلقه ای شلیک می نمایند. برای تعیین فرد برنده، امتیاز تیراندازی مسابقه با امتیاز راند آمادگی جمع می‌شود. ورزشکاری که در مجموع، بالاترین امتیاز را کسب نماید، برنده محسوب می‌شود. فاصله اهداف در تیراندازی با تپانچه بادی 10، 25 و 50 متر است.

الف) یکی دیگر از شاخه های اصلی تیراندازی با تفنگ، تیراندازی با تپانچه است که در آن نیز 2 زیر مجموعه ورزشی وجد دارد.

یکی از این زیر مجموعه ها تیر اندازی با تپانچه بادی و دیگری تیر اندازی با تپانچه خفیف است که در 6 ماده مسابقات برگزار می شود.

  1. تپانچه بادی 10 متری : در این رشته از تیراندازی که قهرمان ملی دارد، ورزشکاران از سلاح بادی و گلوله‌های کالیبر ۰.۱۷۷ اینچ، استفاده می‌کنند. در مسابقات تپانچه بادی ۱۰ متر، برای شلیک ۶۰ گلوله، ۷۵ دقیقه زمان وجود دارد که به دلخواه خود ورزشکار، قابل تنظیم است. این ورزش در سالن‌ و طی دو مرحله مقدماتی و نهایی، برگزار می‌شود. بعد از ۱۵ دقیقه آماده‌سازی، مرحله اول با ۹۰ دقیقه زمان (هدف‌های الکترونیکی ۷۵ دقیقه) برای ۶۰ تیر، شروع می‌شود. ۸ نفر برتر، مرحله نهایی را با ۵ دقیقه آماده‌سازی و بعد از آن، دو سری ۵ تیری در ۲۵۰ ثانیه زمان، آغاز می‌کنند. سری‌های ۲ تیری با ۱۰۰ ثانیه زمان، به صورت حذفی و تا مشخص شدن نفرات برتر ادامه خواهد داشت.
  1. تپانچه 25 متری : این مورد از مسابقات برای بانوان برگزار می شود. رشته تپانچه ۲۵ متر، با سلاح خفیف کالیبر ۰.۲۲ و از فاصله ۲۵ متری هدف، برگزار می‌شود. تمام تیرها باید با یک دست و بدون اتکا به بخش دیگری از بدن، پرتاب شوند.
  2. تپانچه 50 متری : ورزش تپانچه ۵۰ متر، در دو مرحله مقدماتی و نهایی با فاصله پنجاه متری از هدف و به وسیله سلاح خفیف، برگزار می‌شود. ورزشکاران در مرحله مقدماتی ۱۰۵ دقیقه (هدف‌های الکترونیکی ۹۰ دقیقه) زمان برای شلیک ۶۰ گلوله دارد؛ قبل از شروع این مرحله، ۱۵ دقیقه زمان برای آمادگی در اختیار ورزشکاران قرار می‌گیرد. ۸ نفر برتر، مرحله نهایی را در دو سری ۳ تیری با ۱۵۰ ثانیه زمان آغاز می‌کنند؛ سری‌های ۲ تیری ۱۰۰ ثانیه‌ای بعدی، به صورت حذفی و تا مشخص شدن نفرات برتر، پیش می‌رود.
  3. تپانچه آتش مرکزی 25 متری : این مسابقات که مختص اقایان است ، رشته غیر رسمی المپیک تیر اندازی به شما می آید. این رشته غیر المپیکی که در مسابقات جهانی تیراندازی مردان و جام جهانی حضور دارد، با سلاح گرم غیر خفیف (کالیبر ۰.۳۳ تا ۰.۳۸) حدأکثر ۱.۴ کیلوگرمی و در دو مرحله، برگزار می‌شود. در رقابت‌های تپانچه آتش مرکزی ۲۵ متری، باید ۶۰ تیر در دو مرحله شلیک شود. مرحله اول، برای سنجش قدرت ورزشکار طراحی شده و در شش بخش ۵ دقیقه‌ای است؛ ورزشکار در هر ۵ دقیقه، ۵ تیر شلیک می‌کند. در مرحله دوم، سرعت ورزشکار در شش بخش ۱۵ ثانیه‌ای، سنجیده می‌شود؛ ورزشکاران در هر بخش، ۳ ثانیه برای شلیک هر گلوله زمان دارند (۵ شلیک در هر بخش). مرکز هدف استاندارد در این رویداد، ۱۴۰ سانتی‌متر از زمین فاصله دارد و در فضای بیرونی، قرار می‌گیرد.
  4. تپانچه اتش سریع 25 متری : این مورد برای گروه آقایان برگزار می شود و یکی از رشته های ورزشی المپیک به شمار می آید. رقابت‌های تپانچه آتش سریع ۲۵ متری، با سلاح خفیف حدأکثر ۱.۴ کیلوگرمی و در فضای باز، انجام می‌شود. ورزشکاران این رشته سرعتی برای شلیک هر ۵ تیر، بین ۴ تا ۸ ثانیه فرصت دارند؛ اما هر شلیک، به یک هدف مجزاست و در واقع برای این رقابت‌ها از ۵ هدف در کنار هم، استفاده می‌شود. مسابقات در دو مرحله مقدماتی و نهایی برگزار می‌شوند؛ مرحله مقدماتی در سه بخش برگزار می‌شود که هر یک، شش سری ۵ شلیکی دارند. دو سری اول برای شلیک ۵ تیر، ۸ ثانیه فرصت دارد. زمان در دو سری دوم به ۶ ثانیه و در دو سری سوم، به ۴ ثانیه، کاهش می‌یابد. مرحله نهایی در ابتدا بین ۶ نفر از پیروزان مرحله قبل و با سه سری ۵ شلیکی (۴ ثانیه زمان) شروع می‌شود؛ نهایتاً ورزشکاران برتر در سری‌های حذفی، مشخص می‌شوند.
  5. تپانچه استاندارد 25 متری : تپانچه استاندارد ۲۵ متر، یکی از رشته‌های غیر المپیکی است که تا سال ۲۰۱۴ در مسابقات جهانی تیراندازی برای مردان، حضور داشت. در این مسابقات، ۶۰ تیر در ۳ مرحله از فاصله ۲۵ متری هدف پرتاب می‌شود. موقعیت ورزشکار در مرحله ۱۵۰ ثانیه‌ای اول، به انتخاب خودش بستگی دارد؛ اما در مراحل ۲۰ و ۱۰ ثانیه‌ای بعدی، باید در حالت بازو کشیده، شلیک کند. تپانچه های مورد استفاده در این ورزش کالیبر 22. می باشند.

ب) مسابقات پنجگانه مدرن که از رشته های المپیک تابستانی است نیز یکی از زیر شاخه های تیر اندازی با تپانچه می باشد. این مسابقات در قالب 5 رشته ورزشی مختلف به نام های شمشیر بازی اِپه ، تیراندازی (با تپانچه) ، شنای آزاد 200 متر ، دو صحرانوردی 3 کیلومتر و پرش با اسب انجام می شود.

وضعیت تیرانداز در تپانچه بادی
بر خلاف رشته ورزشی تیراندازی با تفنگ بادی، که تیراندازان در سه حالت مختلف ایستاده، درازکش و زانو زده با هم به رقابت می‌پردازند؛ در مسابقات تپانچه تنها یک وضعیت ایستاده دارد و تیراندازان باید تفنگ خود را تنها با یک دست نگه دارند، شلیک نمایند و مچ دست را به جایی تکیه ندهند.

نحوه نشانه روی در رشته تیراندازی با تپانچه بادی 
در رشته تیراندازی با تپانچه تنها استفاده از نشانه‌های باز مجاز است. این نشانه‌‌ها متشکل از یک تیغه یا میله‌ای تیز در قسمت جلو و یک شکاف در قسمت عقب اسلحه، است. استفاده از نشانه‌ های تلسکوپی، آینه‌ای، اشعه لیزر، و موارد مشابه غیرمجاز است. قسمت عقب نشانه نیز تنظیماتی برای ارتفاع و وضعیت باد دارد.

ج) رشته تیراندازی تراپ یا اهداف متحرک

این رشته با نام تیراندازی به اهداف پروازی هم مشهور است. در رشته تیراندازی تراپ که در فضای باز انجام می‌گیرد، دیسکت‌ها توسط دستگاه پرتاب شده و تیرانداز با اسلحه ساچمه ای یا شات گان (Shotgun) خود به آنان تیراندازی می‌کنند. رشته تیراندازی تراپ به دلیل هیجان زیادی که دارد، طرفداران بسیاری پیدا نموده است. رشته تیراندازی تراپ خود به رشته‌های تخصصی تر و حرفه‌ای تری تقسیم بندی می‌شوند. برای رشته تیراندازی تراپ باید از اسلحه‌های ساچمه‌ای مخصوصی استفاده نمود که قابلیت انهدام دیسکت‌ها را داشته باشند.

مسابقات اهداف پروازی است که در این 3 بخش انجام می شود:

تراپ: تراپ یا Trap با فاصله ۱۴.۶۳متری از اهداف متحرک سفالی و بیشترین میزان پرتاب تیر در این نوع رقابت‌ها در دو مرحله، انجام می‌شود. در گذشته از پرنده‌ها به عنوان هدف زنده در این مسابقات اسفاده می‌شد که خوشبختانه امروز، با تارگت‌های اغلب سفالی جایگزین شده است. در سال ۲۰۱۸، تعداد تیر در تراپ برای زنان و مردان به عدد مشترک ۱۲۵ تیر رسید.

تراپ دوتایی: تراپ دوتایی یا Double Trap از فاصله‌‌ای مشابه با رشته قبلی، اما با ۱۵۰ تیر برای زنان و مردان برگزار می‌شود. دو هدف تقریباً با چرخش ۳۵ درجه‌ای در اطراف خود، به حرکت در می‌آید و ورزشکاران، حق دو بار تیراندازی دارند.

اسکیت: رشته ورزشی تیراندازی با اسکیت، ورزشکار را در موقعیت‌های مختلفی (۸ موقعیت) در برابر هدف‌پران قرار می‌دهد و تعداد تیر از سال ۲۰۱۸، برای زنان و مردان، ۱۲۵ اعلام شده است. این رشته با سلاح دولول ساچمه‌زنی و تیراندازی در مراحل مختلف به شکل تکی یا دوتایی، انجام می‌شود. شلیک دوتایی، تیرها را به صورت افقی و عمودی پرتاب می‌کند. در این نوع از رشته های اهداف پروازی ، اهداف در فاصله نزدیک تر شخص تیر انداز ، پر تاب می شود که ورزشکار باید با سرعت عمل بالا بیشترین امتیاز را کسب کند.

رشته های المپیکی تیراندازی

1- رشته های المپیکی مردان

2- رشته های المپیکی زنان